Veelgestelde vragen

Gierzwaluwen zijn goed te lokken met een lokinstallatie. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld lokinstallatie LK2 van Unitura. Lokgeluiden kunnen het beste in de ochtend of in de late avond worden afgespeeld. Stop met het afspelen als de gierzwaluwen de nestkasten of voorzieningen ontdekt hebben. Doorgaans starten de gierzwaluwen met broeden in het jaar nadat ze de voorzieningen hebben ontdekt. Schrik dus niet als er niet direct een nestje in de kasten gemaakt wordt.

In mitigatietrajecten onder de Wet natuurbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen permanente en tijdelijke gierzwaluwkasten. Doorgaans worden eerst tijdelijke gierzwaluwkasten aangeboden in de directe omgeving van een gebouw dat gesloopt of gerenoveerd wordt. Gierzwaluwen kunnen dan tijdelijk naar deze kasten uitwijken totdat de permanente gierzwaluwenkasten in het nieuwe of gerenoveerde gebouw beschikbaar komen. Doorgaans kunnen gierzwaluwvoorzieningen pas als ‘permanent’ aangemerkt worden als ze zeer duurzaam zijn (de zelfde levensduur hebben als een gebouw) en als ze onderdeel zijn van de architectuur van het gebouw (de voorzieningen mogen niet makkelijk verwijderd kunnen worden).

Tijdelijke gierzwaluwkasten zijn gierzwaluwkasten die bedoeld zijn als tijdelijke uitwijkplek voor gierzwaluwen. In mitigatietrajecten onder de Wet natuurbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen permanente en tijdelijke gierzwaluwkasten. Doorgaans worden eerst tijdelijke gierzwaluwkasten aangeboden in de directe omgeving van een gebouw dat gesloopt of gerenoveerd wordt. Gierzwaluwen kunnen dan tijdelijk naar deze kasten uitwijken totdat de permanente voorzieningen beschikbaar komen.

Gierzwaluwkasten moeten bij voorkeur zo hoog mogelijk worden aangebracht. Bij voorkeur minimaal op 5m hoogte, waarbij de gierzwaluwen een volledig vrije aanvliegroute hebben. Voorkom dus bomen, afdakjes of vlaggenmasten die in de weg staan. Plaats gierzwaluwkasten het liefste op koude gevels (noord/oost), of in de schaduw van een brede dakgoot of overstek. Zie voor een uitgebreidere toelichting het Handboek van Unitura.

Gierzwaluwksaten zijn kunstmatige verblijfplaatsen, speciaal ontwikkeld om gierzwaluwen een verblijfplaats te bieden op plekken waar deze van nature niet voorkomen of nu niet aanwezig is. In de mitigatiecatalogus van Arcadis en in de kennisdocumenten van BIJ12 zijn de fysieke eisen die gierzwaluwen stellen aan hun verblijfplaats weergegeven. Voorbeelden van gierzwaluwkasten zijn onder meer de GZT1, GZT2 en de GZP2.

In mitigatietrajecten onder de Wet natuurbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen permanente en tijdelijke huismuskasten. Doorgaans worden eerst tijdelijke huismuskasten aangeboden in de directe omgeving van een gebouw dat gesloopt of gerenoveerd wordt. Huismussen kunnen dan tijdelijk naar deze kasten uitwijken totdat de permanente huismuskasten in het nieuwe of gerenoveerde gebouw beschikbaar komen. Doorgaans kunnen huismuskasten pas als ‘permanent’ aangemerkt worden als ze zeer duurzaam zijn (de zelfde levensduur hebben als een gebouw) en als ze onderdeel zijn van de architectuur van het gebouw (de kasten mogen niet makkelijk verwijderd kunnen worden).

Tijdelijke huismuskasten zijn huismuskasten die bedoeld zijn als tijdelijke uitwijkplek voor huismussen. In mitigatietrajecten onder de Wet natuurbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen permanente en tijdelijke huismuskasten. Doorgaans worden eerst tijdelijke huismuskasten aangeboden in de directe omgeving van een gebouw dat gesloopt of gerenoveerd wordt. Huismussen kunnen dan tijdelijk naar deze kasten uitwijken totdat de permanente huismuskasten beschikbaar komen.

Huismustillen kunnen heel effectief zijn als verblijfplaats voor huismussen. Huismustillen komen het beste tot hun recht op plekken met weinig nestgelegenheid voor huismussen en waar geen gebruik gemaakt kan worden van huismuskasten. Voorbeelden van dergelijke situaties zijn boerenerven of tankstations of andere meer geïsoleerde locaties. Voorbeelden van huismustillen zijn de HMT3 en de HMPT1.

Traditioneel verblijven huismussen graag onder dakpannen. Het komt geregeld voor dat huismussen na een renovatie weer een plekje moeten krijgen onder de dakpannen. Belangrijk is om in die gevallen om gripgaas (GG2) aan te brengen onder de tengels en panlatten om huismussen voldoende grip te geven en om de onderliggende folies of dakplaat te beschermen. Daarnaast is het belangrijk om hoge tengels en panlatten te gebruiken. Standaard tengels zijn niet hoog genoeg. Daarnaast is het gebruik van bolle dakpannen aangeraden. Bij toepassing van vogelschroten deze aanbrengen achter de derde dakpan.

Dubbele huismuskasten zijn speciaal ontworpen om de wettelijke mitigatietaakstelling van twee verblijfplaatsen per aangetroffen nestplek in één keer te kunnen compenseren. Dubbele huismuskasten zijn dus vooral een praktische toevoeging. De HMT2 is een dubbele huismuskast.

Huismuskasten kunnen het beste tussen de 3m en 12m hoog worden geplaatst. Waarbij posities terhoogte van de dakrand (ongeveer 6m) de meeste voorkeur hebben. Plaats huismuskasten het liefste op koude gevels (noord/oost). Zorg dat er voldoende ruimte is onder de nestkast. Huismuskasten werken het beste als er groen in de buurt is van de kast (binnen 10m). Zie voor een uitgebreidere toelichting het Handboek van Unitura.

Huismuskasten zijn kunstmatige verblijfplaatsen, speciaal ontwikkeld om huismussen een verblijfplaats te bieden op plekken waar deze van nature niet voorkomen. In de mitigatiecatalogus van Arcadis en in de kennisdocumenten van BIJ12 zijn de fysieke eisen die huismussen stellen aan hun verblijfplaats weergegeven. Voorbeelden van huismuskasten zijn onder meer de HMT1 en de HMP2.

Een belangrijk gemeentelijk instrument om natuurinclusief bouwen te stimuleren is het puntensysteem. Gemeenten eisen bij nieuwe ontwikkelingen dat er een minimaal aantal natuurinclusieve punten worden gehaald. Hoeveel punten voor welke maatregel te krijgen is, ligt vast een puntensysteem.

Bij elke nieuwe fysieke ontwikkeling is er een kans om natuurinclusief te bouwen. Als een gebouw of terrein als habitat gezien wordt, dan zijn in dat object of oppervlak veel ‘aanhaak’ kansen voor flora en fauna te ontdekken. Met relatief kleine ingrepen zijn gebouwen of gebieden vaak zeer aantrekkelijk te maken voor natuurlijk medegebruik.

Natuurinclusief bouwen is een vorm van duurzaam bouwen waarbij zodanig gebouwd en ingericht wordt dat een bouwwerk bijdraagt aan de lokale biodiversiteit en natuurwaarden.

De verblijfplaatsen van huismussen, gierzwaluwen en vleermuissoorten zijn jaarrond beschermd. Door deze bescherming mag niet aan een gebouw gewerkt worden op zo’n manier dat deze verblijfplaats onbruikbaar wordt. Naast deze soorten/soortgroep zijn er meer streng beschermde gebouwbewonende soorten, maar de boven genoemde zijn de meest voorkomende.

Mitigerende maatregelen zijn maatregelen die negatieve effecten van activiteiten op beschermde verblijfplaatsen of waarden zoveel mogelijk moeten voorkomen. Het zijn ‘verzachtende’ maatregelen. De eerste inzet is altijd het voorkomen van schadelijke effecten. Is voorkomen niet mogelijk, dan wordt gekozen om de negatieve effecten zoveel mogelijk te compenseren.

Weringsborstels worden vaak ingezet om dakranden ongeschikt te maken voor huismussen. De weringsborstels worden met behulp van tyraps en speciale goothaken in de open kant van de dakrand getrokken om te voorkomen dat huismussen nog in de ruimte tussen de pan en het dakbeschot kunnen komen.

Vulschuim wordt gebruikt om kleine openingen af te sluiten, met name om vleermuizen buiten te sluiten. Vaak wordt vulschuim gebruikt in combinatie met exclusion flaps.

Exclusion flaps zijn speciale voorzieningen ontwikkeld om vleermuizen op een diervriendelijke manier uit gebouwen te halen. Exclusion flaps zijn in feite éénrichtingsvoorzieningen. Vleermuizen kunnen door de exclusion flap wel naar buiten, maar niet meer naar binnen terug het gebouw in. De EF1 van Unitura is in Nederland de meest gebruikte exclusion flap.

Er zijn verschillende vormen en technieken van ongeschikt maken, maar in Nederland de meest gebruikte techniek is het fysiek afsluiten van openingen die soorten gebruiken om in het gebouw te komen. Bij het afsluiten van de openingen worden speciale voorzieningen, zogenaamde exclusion flaps, aangebracht waardoor vleermuizen het gebouw wel kunnen verlaten, maar niet terug kunnen keren.

Met ontmoediging, ook wel natuurvrij maken genoemd, wordt bedoeld het op een diervriendelijke manier verwijderen van beschermde soorten uit gebouwen, zodat veilig aan de gebouwen gewerkt kan worden.

Vleermuistillen of rocketboxen zijn eigenlijk vleermuiskasten op een paal. Doorgaans worden vleermuistillen alleen toegepast als er geen geschikte bebouwing of geschikte bomen zijn om standaard vleermuiskasten aan op te hangen. Vleermuistillen vallen in de categorie permanente vleermuisvoorzieningen. Afhankelijk van het bevoegde gezag kan één til ingezet worden als compensatie vaar één zomerverblijfplaats of paarverblijfplaats van de gewone of ruige dwergvleermuis.

Inbouwvleermuiskasten zijn van houtbeton gefabriceerde neststenen die opgenomen kunnen worden in het metselwerk. Voorbeelden van deze vleermuiskasten zijn onder meer de VMPM1 en de VMPM1e.

In mitigatietrajecten onder de Wet natuurbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen permanente en tijdelijke vleermuiskasten. Doorgaans worden eerst tijdelijke vleermuiskasten aangeboden in de directe omgeving van een gebouw dat gesloopt of gerenoveerd wordt. Vleermuizen kunnen dan tijdelijk naar deze kasten uitwijken totdat de permanente vleermuiskasten in het nieuwe of gerenoveerde gebouw beschikbaar komen. Doorgaans kunnen vleermuiskasten pas als ‘permanent’ aangemerkt worden als ze zeer duurzaam zijn (de zelfde levensduur hebben als een gebouw) en als ze onderdeel zijn van de architectuur van het gebouw (de kasten mogen niet makkelijk verwijderd kunnen worden).

Tijdelijke vleermuiskasten zijn vleermuiskasten die bedoeld zijn als tijdelijke uitwijkplek voor vleermuizen. In mitigatietrajecten onder de Wet natuurbescherming wordt onderscheid gemaakt tussen permanente en tijdelijke vleermuiskasten. Doorgaans worden eerst tijdelijke vleermuiskasten aangeboden in de directe omgeving van een gebouw dat gesloopt of gerenoveerd wordt. Vleermuizen kunnen dan tijdelijk naar deze kasten uitwijken totdat de permanente vleermuiskasten beschikbaar komen.

Bolle vleermuiskasten is een aanduiding van alle vleermuiskasten die speciaal zijn ontworpen voor vleermuissoorten die in boomholtes verblijven. Boomholtes hebben doorgaans een bolle binnenruimte. De bolle vleermuiskasten bieden een vergelijkbare bolle ruimte. Typische soorten die bij dit type kasten horen zijn rosse vleermuizen en grootoorvleermuizen.

Schaalkasten zijn vleermuiskasten die ontworpen zijn voor montage op gebouwen. Het is een verzamelnaam voor alle vleermuiskasten zonder achterkant of aanvliegplank. De kasten hebben een U-vormige profiel met daarop alleen een voorplaat. Vleermuizen kruipen als het ware tussen de muur en de kast.

Platte vleermuiskasten is een aanduiding van alle vleermuiskasten die speciaal zijn ontworpen voor spleetbewonende vleermuizen. Onder meer gewone dwergvleermuizen, ruige dwergvleermuizen en laatvliegers zijn typische vleermuissoorten die graag verblijven in heel nauwe ruimtes. Platte vleermuiskasten bieden deze heel nauwe ruimte in de vorm van spleten van tussen de 15 en 35mm.

In de zomer verblijven grote groepen vrouwelijke vleermuizen in kolonievorm om als groep de jongen groot te brengen. Vleermuizen stellen hoge eisen aan deze kraamverblijfplaatsen. De verblijfplaatsen moeten stabiele hoge temperaturen hebben, omdat de jonge vleermuizen nog niet goed instaat zijn om zichzelf warm te houden. Om voldoende plek te geven aan de kolonie zijn grote, meerlaagse vleermuiskasten nodig. Voorbeelden van kraamkasten zijn onder meer de VMT3, de VMT3a en de VMPMK1.

In de nazomer en de herfst bezetten mannelijke vleermuizen zogenaamde paarverblijfplaatsen. Manlijke vleermuizen lokken met speciale baltsroepen vrouwelijke vleermuizen naar binnen om te paren. Bij de meeste vleermuissoorten zijn de mannelijke vleermuizen in deze periode territoriaal. Als vervangende verblijfplaats voor dit type verblijfplaats kunnen kleine of grote vleermuiskasten worden gebruikt. Onder meer VMT1 en VMPM1 zijn geschikt.

De term zomerverblijfplaats is een verzamelnaam van alle vleermuisverblijfplaatsen die niet aangeduid kunnen worden als paarverblijfplaats, kraamverblijfplaats of (massa) winterverblijfplaats. Als vervangende verblijfplaats voor dit type verblijfplaats kunnen kleine of grote vleermuiskasten worden gebruikt. Onder meer VMT1 en VMPM1 zijn geschikt.

In de winter verblijven veel gebouwbewonende vleermuissoorten in grote groepen in gebouwen met stabiele temperaturen van net boven het vriespunt. Deze verblijfplaatsen worden massawinterverblijfplaatsen genoemd. Het is lastige om voor deze complexe verblijfplaatsen prefab oplossingen te bieden. De kast VMPW1 is de eerste prefab vleermuiskast die speciaal ontworpen is voor massa winterverblijfplaatsen van de gewone dwergvleermuis.

Kraamkasten zijn bedoeld om kraamkolonies van vleermuizen een plaatst te geven. In de zomer verblijven grote groepen vrouwelijke vleermuizen in kolonievorm om als groep de jongen groot te brengen. Om voldoende plek te geven aan de kolonie zijn grote, meerlaagse vleermuiskasten nodig. Kraamkasten kunnen het beste een zonnige positie krijgen. Voorbeelden van kraamkasten zijn onder meer de VMT3, de VMT3a en de VMPMK1.

De term grote vleermuiskasten komt voort uit het kennisdocument Gewone Dwergvleermuis van BIJ12. Met deze aanduiding worden vleermuiskasten bedoeld die geschikt zijn voor meer dan 10 vleermuizen. Voorbeelden van deze kasten zijn bijvoorbeeld de VMT2, de VMT2a en de VMPMG1.

De term kleine vleermuiskasten komt voort uit het kennisdocument Gewone Dwergvleermuis van BIJ12. Met deze aanduiding worden vleermuiskasten bedoeld die geschikt zijn voor maximaal 10 vleermuizen. Voorbeelden van deze kasten zijn bijvoorbeeld de VMT1, de VMT1a, de VMTH1, de VMPM1 en de VMPM1e.

Vleermuizen gebruiken een netwerk aan verblijfplaatsen op verschillende oriëntaties. Vleermuiskasten kunnen dan ook het beste worden verdeeld over zoveel mogelijk verschillende oriëntaties en locaties. Vleermuizen zoeken verblijfplaatsen langs hoeken en randen. Plaats vleermuiskasten op gebouwen zoveel mogelijk langs dakranden en richels. De basis stelregel is dat vleermuiskasten altijd zo hoog mogelijk geplaatst moeten worden, maar tenminste op 3m hoogte. Zorg dat er vrij ruimte is onder de kast. Zie voor een uitgebreidere toelichting het Handboek van Unitura.

Vleermuiskasten zijn kunstmatige verblijfplaatsen, speciaal ontwikkeld om vleermuizen een verblijfplaats te bieden op plekken waar deze van nature niet voorkomen. Elke vleermuissoort stelt zijn eigen fysieke eisen aan een vleermuiskast. In de mitigatiecatalogus van Arcadis en in de kennisdocumenten van BIJ12 zijn deze fysieke eisen weergegeven.